Istnieje wiele różnic pomiędzy dostępnymi na rynku rodzajami insuliny. Najbardziej popularnymi w leczeniu cukrzycy są są insulina ludzka i insulina analogowa. W niektórych krajach europejskich, choć rzadko w Polsce, stosowana jest także insulina zwierzęca.
Ostatnio w Stanach Zjednoczonych został zatwierdzony nowy wziewny typ insuliny w proszku – Afrezza. Produkt nie zyskał jeszcze dopuszczony do obrotu w Europie.
W tym poradniku wyjaśnimy, w jaki sposób poszczególne rodzaje insuliny są produkowane i czym różnią się od siebie.
Formy insuliny
Podstawowa różnica między dostępnymi na rynku insulinami polega na metodzie jej wytwarzania. Metoda produkcji decyduje, jak dany typ insuliny jest wchłaniany do organizmu, jak szybko rozpoczyna swoją pracę i ile czasu działa.
- Insulina ludzka – jest syntetycznie wytwarzana, ma taką samą budowę, co insulina produkowana w trzustce człowieka
- Insulina analogowa (analog insuliny ludzkiej) – powstaje w oparciu o ludzką insulinę, ale jej konstrukcja jest chemicznie zmieniona w celu wyrównania lub przyspieszenia czasu wchłaniania
- Insulina zwierzęca – pochodzi z trzustki martwych zwierząt
Typ insuliny | Prędkość | Marka | Substancja aktywna | Producent |
analogowa | szybko działająca | Humalog | insulina lispro | Eli Lilly |
analogowa | szybko działająca | NovoRapid | insulina aspart | Novo Nordisk |
analogowa | szybko działająca | Apidra | insulina glulisine | Sanofi |
analogowa | długo działająca | Lantus | insulina glargine | Sanofi |
analogowa | długo działająca | Abasaglar | insulina glargine | Eli Lilly |
analogowa | długo działająca | Levemir | insulina detemir | Novo Nordisk |
analogowa | mieszana/podwójna faza | Humalog mix 25Humalog mix 50 | insulina lispro +insulina lispro +protamina | Eli Lilly |
analogowa | mieszana/podwójna faza | NovoMix 30NovoMix 50 | insulina aspart+ insulina aspart + protamina | Novo Nordisk |
ludzka | krótko działająca/regularna | Actrapid | insulina soluble | Novo Nordisk |
ludzka | krótko działająca/regularna | Gensulin R | insulina soluble | Bioton |
ludzka | krótko działająca/regularna | Humulin R | insulina soluble | Eli Lilly |
ludzka | krótko działająca/regularna | Polhumin R | insulina soluble | Polfa Tarchomin |
ludzka | średnio działająca | Gensulin N | insulina isophane | Bioton |
ludzka | średnio działająca | Humulin N | insulina isophane | Eli Lilly |
ludzka | średnio działająca | Insulatard | insulina isophane | Novo Norisk |
ludzka | średnio działająca | Polhumin N | insulina isophane | Polfa Tarchomin |
ludzka | mieszana/podwójna faza | Gensulin M10/ M20/ M30/ M40/ M50 | insulina soluble+ insulina isophane | Bioton |
ludzka | mieszana/podwójna faza | Humulin M2/ M3/ M5 | insulina soluble+ insulina isophane | Eli Lilly |
ludzka | mieszana/podwójna faza | Mixtard 10/ 20/ 30/ 40/ 50 | insulina soluble+ insulina isophane | Novo Nordisk |
ludzka | mieszana/podwójna faza | Polhumin Mix 2/ 3/ 4/ 5 | insulina soluble+ insulina isophane | Polfa Tarchomin |
Szybkość działania insuliny
Jak przedstawiliśmy w powyższej tabeli, różne rodzaje insuliny mają inny czas wchłaniania, w innym czasie osiągają szczyt aktywności i w innym czasie są usuwane z organizmu. To jaki rodzaj insuliny wybrać, zależy od rodzaju cukrzycy, stylu życia oraz zasobności portfela.
- Więcej na ten temat: aktywność i czas działania insuliny
- Więcej na temat: insulin szybko i krótkodziałających – insulin doposiłkowych
- Więcej na temat insulin długodziałających (bazowych)
Insulina ludzka
Wbrew swojej nazwie insulina ludzka nie pochodzi z organizmu człowieka. Jest wytwarzana syntetycznie na wzór insuliny produkowanej przez ludzką trzustkę. Ma taką samą budowę chemiczną, ale nie przekłada się to na działanie.. Powstaje w laboratoriach, w procesie, który wykorzystuje bakterie E. coli. Insulina ludzka została po raz pierwszy zastosowana w 1982 roku w leczeniu pacjentów z cukrzycą. Niestety, ze względu na swoją budowę jest mniej przewidywalna w swoim działaniu, i daje mniejsza elastyczność
Insulina ludzka dostępna jest w formie:
- Krótko działającej/regularnej insuliny – działa do 8 godzin
- Średnio długo działającej (insulina NPH) – działa do 18 godzin
Insulina NPH (Neutral Protamine Hagedorn) to insulina ludzka połączona z zawiesiną cynku i protaminy, które spowalniają jej działanie, może być więc stosowana jako insulina bazowa.
Insulina analogowa – analogi insuliny ludzkiej
Analogi insuliny są również wytwarzana syntetycznie. Proces produkcji opiera się na zmianie struktury chemicznej insuliny ludzkiej w celu przyspieszenia lub spowolnienia szybkości jej działania, tak aby zbliżyć jej profil działania do profilu insuliny naturalnie wydzielanej przez nasz organizm. Jest przewidywalna w działaniu, i pomaga uzyskać lepsze wyrównanie choroby.
Insulina analogowa dostępna jest w formie:
- Insuliny szybko działającej (bolusowej)
- Insuliny długo działającej (bazowej)
- Bardzo długo działającej insuliny (bazowej)
Pierwszym szybko działającym analogiem insuliny, który wszedł na rynek, była insulina lispro (Humalog), produkowana przez Eli Lilly. Lispro została zatwierdzona do użytku w 1996 roku. Działała szybciej niż wówczas dostępne formy insuliny. Tym samym pozwalała na błyskawiczne – jak na tamte czasy – obniżenie poziomu cukru we krwi po posiłku.
Pierwszym długo działającym analogiem insuliny była insulina glargine (Lantus), produkowane przez Sanofi. Glargine został zatwierdzony do użytku w 2000 roku. Obecnie jest jeszcze dostępna insulina o nazwie Abasaglar, również typu glargine. Jest ona tańsza od Lantusa, a działa bardzo podobnie.
- Więcej na temat insuliny Abasaglar
Zaletą długo działającej insuliny jest brak konieczności powtarzania zastrzyku. Można go wykonać raz dziennie. W porównaniu z insuliną NPH zmniejsza przypadki hipoglikemii.
Szybsze i wolniejsze właściwości insuliny analogowej zwykle przynoszą korzyści, pozwalając chorym na uzyskanie lepszych poziomów HbA1c niż po zażyciu insuliny ludzkiej lub zwierzęcej. Jednak analog insuliny jest tylko częściowo refundowany. Trzeba zatem rozważyć, czy w naszym przypadku korzyści są warte dodatkowych kosztów.
Mieszanki insulin / podwójna faza
Mieszanki insuliny ludzkiej, znane również jako podwójna faza, zawierają fazę szybko działającej i długo działającej insuliny w jednym zastrzyku.
Ich proporcje określone są na opakowaniu leku. Np. Novomix 25 zawiera 30% insuliny aspart (szybko działającej insuliny) i 70% insuliny aspast protaminy (o średnim czasie działania).
Insulina zwierzęca
Jak sama nazwa wskazuje, insulina zwierzęca pochodzi z trzustki martwych zwierząt. Następnie ulega oczyszczeniu w celu uniknięcia niepożądanych reakcji organizmu na lek. Ten typ insuliny produkowany jest zwykle z trzustki krowy lub świni.
- Insulina wieprzowa – pochodzi od świni
- Insulina wołowa – pochodzi od krowy
Do 1980 roku, wszystkie insuliny stosowane przez cukrzyków pochodziły od zwierząt. Jednak w dzisiejszych czasach to rzadkość. Badania naukowe sugerują, że insulina zwierzęca ma ważną zaletę – poprawia świadomość objawów hipoglikemii. [1] Powoduje jednak wiele reakcji alergicznych.
Insulina zwierzęca dostępna jest w postaci krótko i długo działającej.
Insulina wziewna
Już dwukrotnie próbowano wprowadzić na rynek wziewną formę insuliny. Pierwszym szeroko dostępnym takim lekiem była Exubera, produkowana przez firmę Pfizer. Preparat został zatwierdzony do użytku w 2006 roku. Nigdy nie stał się na tyle popularny, by przedłużyć jego produkcję (trwała tylko rok).
W 2014 roku, nowa forma insuliny wziewnej, Afrezza, wyprodukowana przez MannKind i sprzedawana przez Sanofi, trafiła na rynek medyczny. Przewaga Afrezzy nad Exubera opiera się na budowie inhalatora. Jest on znacznie mniejszy i łatwiejszy w użyciu.
Przeczytaj więcej:
[1.] Meneilly GS, Milberg WP, Tuokko H.. (1995). Differential effects of human and animal insulin on the responses to hypoglycemia in elderly patients with NIDDM. Diabetes journal. 44 (3), 272-7.
[ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7883113]