Lipohipertrofia to przerost tkanki tłuszczowej

Lipohipertrofia – zgrubienia w miejscu wykonywania zastrzyków

Lipohipertrofia to przerost tkanki tłuszczowej
Lipohipertrofia to przerost tkanki tłuszczowej w miejscu zastrzyków

Lipohipertrofia – zgrubienia w miejscu wykonywania zastrzyków, czyli przerost tkanki tłuszczowej – jest najczęstszym skórnym powikłaniem, które występuje u osób stosujących insulinę.

Według różnych źródeł występuje u 20-78% chorych na cukrzycę typu 1. Rzadziej pojawia się w cukrzycy typu 2.

Lipohipertrofia – zgrubienia w miejscu wykonywania zastrzyków

Lipohipertrofia polega na tym, że w miejscu podawania insuliny dochodzi do powiększenia komórek tłuszczowych i zwiększenia ilości tkanki włóknistej. Przekłada się to na dwie nieprawidłowości, które możemy wykryć sami, podczas tzw. samobadania.

Lipohipertrofia - zgrubienia tkanki tłuszczowej
Liphipertrofia to zgrubienia tkanki tłuszczowej w miejscu podawania insuliny

Ponieważ lipohipertrofia rozwija się stopniowo, pierwszym zauważalnym objawem jest wyczuwalne zgrubienie w miejscu podawania insuliny. Zgrubienie to jest niebolesne, a skóra nad nim prawidłowa, bez dodatkowych zmian skórnych.

Jeśli będziemy czujni i mamy świadomość wystąpienia tego powikłania, zauważymy go odpowiednio wcześniej, a wdrożona profilaktyka zmniejszy ryzyko nasilenia lipohipertrofii.

Jeśli natomiast opisane zmiany nie zostaną zauważone odpowiednio wcześniej, dochodzi do pogłębienia nieprawidłowości i powstania widocznych nierówności i uniesień.

Lipohipertrofia to nie tylko defekt estetyczny

Musimy być świadomi, że lipohipertrofia nie jest defektem wyłącznie kosmetycznym i niesie ze sobą ryzyko pogorszenia kontroli cukrzycy.

Dzieje się tak dlatego, że w miejscach objętych lipohipertrofią zwiększa się wielkość komórek tłuszczowych i przybywa tkanki włóknistej, ale jest stosunkowo mniej naczyń krwionośnych, do których wchłania się podawana podskórnie insulina.

Istnieją badania naukowe, które potwierdzają, że u osób z lipohipertrofią i złym wyrównaniem cukrzycy (wysokie wartości hemoglobiny glikowanej) uzyskiwano znaczną poprawę w zakresie poziomów glukozy po zmianie miejsca podawania insuliny.

Dodatkowo z miejsc objętych lipohipertrofią insulina wchłania się bardziej nieobliczalnie, co zwiększa także ryzyko wystąpienia niedocukrzeń.

Przyczyny

Przyczyny rozwoju lipohipertrofii nie zostały dotąd dokładnie wyjaśnione. Uważa się, że znaczenie może mieć zarówno uraz tkanek związany z użyciem igły, jak i same działanie insuliny stymulujące wzrost tkanek (insulina to hormon wzrostu)..

Możliwe jednak, iż istotniejszym czynnikiem jest sama insulina, ponieważ podawanie innych leków przeciwcukrzycowych podskórnie (np. eksenatydu – Byetta; liraglutydu – Victoza) nie powoduje takiego powikłania, mimo urazu tkanek podczas podawania zastrzyku.

Czynniki ryzyka

Ryzyko wystąpienia lipohipertrofii jest większe gdy:

  • chorujemy na cukrzycę typu 1 – lipohipertrofia występuje znacznie rzadziej u chorych z cukrzycą typu 2 leczonych insuliną;
  • podajemy insulinę ciągle w te same miejsca;
  • chorujemy na cukrzycę już wiele lat;
  • jesteśmy osobami szczupłymi (część badaczy twierdzi, że u osób szczupłych zmiany te są częściej diagnozowane – po prostu łatwiej je zauważyć);
  • jesteśmy osobami młodymi;
  • wielokrotnie używamy tej samej igły.

Błędne koło

Często zdarza się, że podajemy insulinę w miejsca już objęte lipohipertrofią, mimo wiedzy o szkodliwości takiego postępowania. Takie działanie bywa podświadome i może mieć kilka powodów.

Pierwszym z nich może być fakt, że wykonywanie zastrzyków w te miejsca jest mniej bolesne. Jest to związane z mniejszą ilością zakończeń nerwowych, które odpowiadają za odczuwanie bólu.

Kolejny powód jest związany ze wspomnianym już powyżej zmniejszeniem ilości naczyń krwionośnych – w związku z tym w takich miejscach rzadziej powstają podskórne wylewy krwi.

Wreszcie miejsca stałego podawania insuliny, są często dla nas wygodne, bo znajdują się w zasięgu oka oraz ręki.

Musimy jednak pamiętać, iż jest to błędne koło, które powoduje nasilenie lipohipertrofii.

Diagnoza

Diagnoza jest stawiana podczas badania lekarskiego. Ważne, by podczas każdej wizyty u lekarza poprosić o obejrzenie miejsc w które podajemy insulinę, zwłaszcza jeśli coś nas zaniepokoiło.

Istotne jest wczesne rozpoznanie i leczenie tego powikłania, ponieważ dalsze wstrzykiwanie insuliny w miejsca, gdzie doszło do lipohipertrofii, prowadzi do jej nasilenia i pogorszenia kontroli cukrzycy.

Leczenie lipohipertrofii

Jeśli zaburzenie zostanie zauważone na wczesnym etapie, już samo zaprzestanie podawania insuliny w to miejsce może prowadzić do ustąpienia lipohipertrofii. Należy też zmienić igły na krótsze, długości 4-5mm, oraz zmieniać je po każdym zastrzyku. Igły wielokrotnie używane prowadzą do mikro-urazów sprzyjają powstawaniu lipohipertrofii.

W przypadku, gdy zmiany są zaawansowane proces gojenia się może być długotrwały.

Kolejnym krokiem, który można podjąć jest zamiana insuliny krótko działającej na szybko działający analog. Analogi rzadziej wywołują to powikłanie, co tłumaczy się ich szybkim wchłanianiem do krwi – przez co insulina krócej działa w obrębie tkanki podskórnej.

Jeśli zmiany mają nasilony charakter i nie ustępują mimo zaprzestania podawania insuliny w te miejsca, można rozważyć bardziej inwazyjne metody leczenia – liposukcję lub chirurgiczne usunięcie zmienionych tkanek.

W ramach terapii wspomagającej czasem zaleca się wykonywanie codziennego, samodzielnego masażu okolic objętych lipohipertrofią, jednak skuteczność takiego działania nie została dotąd potwierdzona w badaniach naukowych.

Masaż może być wykonywany z wykorzystaniem oliwki kosmetycznej. Nie ma maści, które miałyby skuteczne działanie w tym przypadku.

Zapobieganie

Metody profilaktyki rozwoju przerostu tkanki tłuszczowej obejmują:

  • Zmianę miejsca podawania insuliny. Jest to najważniejszy element profilaktyki lipohipertrofii;
  • Wymianę igły po każdym wstrzyknięciu insuliny . Wielokrotne korzystanie z tej samej igły prowadzi do jej stępienia. Taka igła bardziej uszkadza tkanki, co zwiększa ryzyko wystąpienia lipohipertrofii.
  • Dokładną, codzienną obserwację miejsc, w które podawana jest insulina. Wizyta u lekarza w przypadku, gdy coś nas zaniepokoiło;
  • Regularne oglądanie przez lekarza miejsc, w które podajemy insulinę – podczas każdej wizyty;
  • Przywiązywanie uwagi do prawidłowego sposobu podawania insuliny;
  • Stosowanie krótkich, 4-5 mm igieł

Opracowanie: lek. Martyna Musik

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.