nadcisnienie tetnicze i cukrzyca - leczenie

Leczenie nadciśnienia tętniczego w cukrzycy

nadcisnienie tetnicze i cukrzyca - leczenie
Beta blokery oraz diuretyki tiazydowe powodują wzrost cukru we krwi i nie są zalecane przy cukrzycy

W momencie rozpoznania nadciśnienia tętniczego istotną rolę odgrywa włączenie odpowiedniego leczenia, gdyż nieleczone nadciśnienie tętnicze może wiązać się dla nas z licznymi powikłaniami takimi jak: zawał serca, udar mózgu czy niewydolność nerek. Nadciśnienie zwiększa również insulinooporność.

Terapią nadciśnienia tętniczego zajmują się lekarze rodzinni, kardiolodzy, a w szczególnie trudnych przypadkach hipertensjolodzy. W leczeniu nadciśnienia tętniczego wyróżniamy dwie podstawowe składowe tj. zmianę stylu życia oraz farmakoterapię, czyli leki.

Zmiana stylu życia

Zmiana stylu życia stanowi równie istotny element terapii nadciśnienia tętniczego w cukrzycy co farmakoterapia. Dodatkowo posiada tę zaletę, iż w przeciwieństwie do stosowanych leków przeciwnadciśnieniowych (tj. hipotensyjnych) nie łączą się z nią niepożądane działania uboczne.
Ze względu na fakt, że insulina zwiększa ciśnienie krwi, powinniśmy dążyć do graniczenia zapotrzebowania na insulinę. Aby to osiągnąć, powinieneś:

  • Zwiększyć wrażliwość organizmu na insulinę.

Regularne ćwiczenia fizyczne np. codziennie szybki spacer – przynajmniej 30-45 minut to skuteczną metoda walki z insulinoopornością i nadciśnieniem, a także otyłością.

  • Zmienić dietę na taką, która wymaga mniejszych dawek insuliny w celu kontroli glikemii.

Dieta śródziemnomorska, czyli bogata w warzywa, chude mięso, ryby oraz niewielkie ilości nieoczyszczonych węglowodanów jest skuteczną metodą leczenia nadciśnienia oraz ograniczenia zapotrzebowania na insulinę.
Inne elementy składające się na tzw. zmianę stylu życia należą:

  • Redukcja masy ciała, BMI poniżej 25
  • Ograniczenie spożywania soli (do 5 g na dobę – 1 łyżeczka do herbaty)
  • Ograniczenie spożycia alkoholu i niepalenie tytoniu
  • Unikanie stresu

Przeczytaj o chorobach serca w cukrzycy

Farmakoterapia

Jeśli zmiana stylu życia nie jest wystarczająca lub wartości nadciśnienia zagrażają życiu, lekarz zaleci przyjmowanie leków. W terapii nadciśnienia tętniczego zastosowanie ma kilka grup leków hipotensyjnych (tj. obniżających ciśnienie tętnicze). Do typowych leków na nadciśnienie należą:

  • ACEI – inhibitory konwertazy angiotensyny (ang. angiotensin-converting-enzyme inhibitor)
  • Sartany – antagoniści receptora angiotensyny II (ang. angiotensin receptor blocker)
  • β-blokery – leki beta-adrenolityczne
  • Blokery kanałów wapniowych
  • Leki moczopędne (tzw. diuretyki).

Skuteczność wszystkich wymienionych grup leków w leczeniu nadciśnienia tętniczego jest zbliżona. Przy wyborze konkretnego leku spośród wyżej wymienionych grup lekarz kieruje się naszymi schorzeniami towarzyszącymi oraz przeciwwskazaniami do zastosowania poszczególnych leków.

Leki na nadciśnienie a glikemia

Niestety, leki na nadciśnienie mają swoje skutki uboczne. Niektóre z nich powodują wzrost poziomu cukru we krwi, nawet u osób niechorujących na cukrzycę, oraz zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 u osób zdrowych. Są to beta blokery oraz leki niektóre moczopędne wykorzystywane w leczeniu nadciśnienia – tiazydy.

Jeśli lekarz zdecyduje, że niezbędna jest terapia tymi lekami, powinieneś bardzo regularnie badać poziom cukru we krwi oraz zadbać o prawidłowy styl życia, w tym dietę oraz aktywność fizyczną.

Inhibitory konwertazy angiotensyny – ACEI

ACEI są lekami preferowanymi jeśli prócz nadciśnienia tętniczego chorujemy na cukrzycę, niewydolność serca lub przebyliśmy zawał serca. Są to również leki zalecane jeśli mamy rozpoznaną nefropatię cukrzycową (objawiającą się przede wszystkim zwiększoną utratą białka z moczem), niewydolność nerek lub miażdżycę, czyli typowe powikłania cukrzycy.

Przeciwwskazania do ich stosowania to przede wszystkim ciąża, nieprawidłowe stężenie potasu we krwi, obustronne zwężenie tętnic nerkowych (lub tętnicy nerkowej jedynej nerki).

Przykładowe leki z grupy ACEI: Ivipril, Zofenil, Polpril, Prinivil, Inhibace, Captopril Jelfa.
Skutki uboczne jakie mogą wystąpić w przypadku stosowania ACEI to:

  • Suchy kaszel
  • Zaburzenia smaku
  • Zawroty głowy
  • Nudności
  • Nadwrażliwość na światło
  • Reakcje alergiczne

Co istotne, leki te nie wpływają niekorzystnie na poziom glikemii, przez co są preferowane w przypadku gdy chorujemy na cukrzycę.

Sartany

Bardzo zbliżone do ACEI wskazania i przeciwwskazania do stosowania dotyczą sartanów. Podobnie jak ACEI, są to leki wskazane w leczeniu nadciśnienia tętniczego współistniejącego z cukrzycą. Dodatkowo są one zalecane jako zamiennik dla ACEI w przypadku wystąpienia u nas jednego z częstszych dla tej grupy leków działań niepożądanych– mianowicie męczącego, suchego kaszlu.

Przykładowe leki należące do grupy sartanów: Lorista, Candepres, Cozaar, Polsart.

Skutki uboczne jakie mogą wystąpić w przypadku stosowania sartanów to:

  • Senność
  • Zawroty głowy
  • Zaparcia
  • Rzadko kaszel

Podobnie jak ACEI, leki te nie mają wpływu na poziom glikemii.

β-blokery (beta blokery)

β-blokery nie powinny  być stosowane m.in. jeśli również cierpimy cukrzycę, na astmę, czy też przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (tzw. POChP). Są jednak szczególnie polecane jeśli cierpimy na różne choroby serca, tj. chorobę niedokrwienną serca (choroba wieńcowa), przebyliśmy zawał serca lub rozpoznano u nas niewydolność serca.

Przykładowe preparaty należące do grupy β-blokerów: Bibloc, Concor, Avedol, Vivacor, Metocard, Nedal, Propranolol WZF.

Typowe skutki uboczne związane ze stosowanie β-blokerów to przede wszystkim:

  • Nasilenie hipoglikemii gdy chorujemy na cukrzycę leczoną insuliną
  • Mogą również maskować objawy hipoglikemii, przez co trudniej ją rozpoznać
  • Bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka,
  • Czucie rozbicia, bóle głowy,
  • Przy dłuższym stosowaniu zwiększenie stężenia triglicerydów oraz zmniejszenie stężenia cholesterolu HDL.

Niektóre badania wskazują, iż beta blokery powodują przewlekłe stany hiperglikemii w cukrzycy typu 2, a nawet przyczyniają się do rozwoju cukrzycy typu 2 u osób zdrowych – zwłaszcza u osób z otyłością brzuszną (lek o nazwie Atenol). Dzieje się tak, gdyż beta blokery hamują wydzielanie insuliny przez trzustkę.

Blokery kanałów wapniowych

Blokery kanałów wapniowych wskazane są w sytuacji gdy prócz nadciśnienia tętniczego stwierdzono u nas nieprawidłowe poziomy glikemii, w tym cukrzycę, stan przedcukrzycowy lub zespół metaboliczny. Polecane są również w przypadku nadciśnienia skurczowego (górnego) przy prawidłowym ciśnieniu rozkurczowym (dolnym). Sytuacja taka ma miejsce zwłaszcza wśród osób starszych.

W przypadku współistnienia niewydolności serca, leki te powinny być stosowane ze szczególną ostrożnością. Mogą one bowiem osłabiać siłę skurczu mięśnia sercowego przyczyniając się do zaostrzenia objawów niewydolności serca.

Przykładowe leki należące do grupy blokerów kanałów wapniowych: Isoptin, Staveran, Dilocard, Oxycardil, Amlopin, Amlozek.

Typowe skutki uboczne wynikające ze stosowania blokerów kanałów wapniowych to:

  • Zaparcia,
  • Bóle głowy,
  • Obrzęki okolicy kostek i podudzi
  • Zaczerwienienie skóry

Leki te nie mają wpływu na glikemię.

Leki moczopędne

Niektóre leki moczopędne – tak zwane diuretyki tiazydowe –  nie są zalecane przy cukrzycy, stanie przedcukrzycowym czy zespole metabolicznym. Najczęściej stosowanym preparatem należącym do tej grupy leków jest hydrochlorotiazyd. Leki te powodują hiperglikemię, zwiększają insulinooporność oraz zmniejszają produkcję insuliny przez trzustkę. Leki te mogą wywołać cukrzycę typu 2. Diuretyki tiazydowe nie są również zalecane przy dnie moczanowej oraz niewydolności nerek.

Leki moczopędne stanowią dobry wybór jeśli chorujemy dodatkowo na niewydolność serca z nasilonymi obrzękami.
Skutki uboczne:

  • Zaburzenia gospodarki tłuszczowej (głównie wzrost stężenia triglicerydów oraz obniżenie poziomu cholesterolu HDL)
  • Hiperglikemia
  • Zaburzenia elektrolitowe (głównie stężenia jonów potasu, sodu, wapnia) – mogące objawiać się jako zaburzenia rytmu serca, drżenia mięśniowe, bóle głowy

Dodatkowe leki przeciwnadciśnieniowe

Oprócz wyżej wymienionych leków niekiedy stosowane są też tzw. dodatkowe leki przeciwnadciśnieniowe. Do najczęściej zalecanych leków z tej grupy należą doksazosyna – wskazana u mężczyzn z rozrostem gruczołu krokowego oraz metyldopa – stosowana w terapii nadciśnienia tętniczego u kobiet ciężarnych.

Zmiana stylu życia czy farmakoterapia?

W każdym przypadku rozpoznania nadciśnienia tętniczego powinniśmy zmienić nasz styl życia. Decyzja o włączeniu farmakoterapii uzależniona jest od wartości stwierdzanego ciśnienia tętniczego oraz chorób towarzyszących wpływających na ryzyko chorób serca i układu krążenia.

W przypadku nieznacznie podwyższonego ciśnienia tętniczego (tj. gdy wartości naszego ciśnienia skurczowego nie przekraczają 159 mm Hg, a ciśnienia rozkurczowego 99 mm Hg) oraz gdy nie występują dodatkowe czynniki ryzyka chorób serca (np. otyłość brzuszna, palenie tytoniu, zawał serca w wywiadzie rodzinnym) początkowo zaleca się jedynie modyfikację stylu życia.

W przypadku znacznie podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego zaleca się łączne zastosowanie farmakoterapii wraz ze zmianami stylu życia.

Utrzymujące się nadciśnienie tętnicze mimo stosowania trzech leków hipotensyjnych (w tym diuretyku) w optymalnych dawkach określamy jak nadciśnienie tętnicze oporne.

Okresowe kontrole

Leczenie nadciśnienia tętniczego powinno być odpowiednio monitorowane. Powinniśmy codziennie wykonywać pomiar ciśnienia tętniczego w domu oraz zaplanować regularne wizyty u lekarza prowadzącego terapię naszego nadciśnienia (najczęściej u lekarza rodzinnego).

Po rozpoczęciu leczenia hipotensyjnego następna wizyta wskazana jest po ok. 2 – 4 tygodniach. W przypadku modyfikacji stosowanego leczenia kolejna wizyta wskazana jest po ok. 2 tygodniach.

Przy uzyskaniu docelowych wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego powinniśmy zgłaszać się na wizyty kontrolne co ok. 3 – 6 miesięcy.

Autor: lek. Grzegorz Sławiński

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.