Poprawa pracy trzustki i polepszenie wrażliwości insulinowej – takie rezultaty otrzymano u pacjentów z cukrzycą typu 2., u których zastosowano dietę bardzo niskokaloryczną. Czy cukrzycę typu 2. można cofnąć poprzez znaczne ograniczenie kalorii w diecie? Według badania [1] opublikowanego na łamach Diabetologia, są ku temu przesłanki.
Taka dieta nosi nazwę Dieta Newcastle, gdyż pierwszy raz próby przeprowadzono właśnie na uniwersytecie Newcastle w Wielkiej Brytanii.
Odwrócić insulinooporność
Cukrzyca typu 2. uważana jest za nieustannie postępującą chorobę przewlekłą, przebiegającą ze stopniową i nieodwracalną niewydolnością komórek trzustki. Pomimo tego, iż narząd ten nie jest niszczony przez autoimmunologiczny atak (jak w cukrzycy typu 1.) funkcja trzustki z biegiem czasu pogarsza się, a po 10 latach choroby więcej niż połowa chorych wymaga zastosowania insulinoterapii [2].
Jednym z coraz częściej stosowanych u pacjentów z cukrzycą typu 2. i otyłością zabiegów jest operacja bariatryczna, polegająca na resekcji żołądka lub wykonaniu laparoskopowych zespoleń omijających żołądek. Metoda ta jest ostateczną drogą leczenia otyłości oraz towarzyszącej jej cukrzycy, bowiem normalizacja masy ciała będąca skutkiem zabiegu bariatrycznego często towarzyszy normalizacji poziomu glukozy we krwi.
Hipoteza, którą postawili sobie autorzy wspomnianego badania, skupiała się wokół przypuszczeń, iż zarówno insulinooporność, jak i postępujące niszczenie narządu produkującego insulinę są odwracalne przy zastosowaniu znaczących restrykcji kalorycznych – podobnie jak dzieje się to w przypadku operacji bariatrycznych, po których spożycie energii jest istotnie mniejsze. W jaki sposób badacze zamierzali sprawdzić swoją hipotezę?
Dieta 600 kcl w leczeniu cukrzycy typu 2
W badaniu wzięło udział 11 osób z cukrzycą typu 2. – wśród nich dziewięciu mężczyzn i dwie kobiety. Wiek badanych oscylował w okolicy 50. lat, zaś ich BMI wskazywało w większości na otyłość (BMI 33.6±1.2). Uczestnicy eksperymentu przeszli badania przed rozpoczęciem stosowania diety bardzo niskokalorycznej (600kcal/dobę) oraz w pierwszym, czwartym i ósmym tygodniu jej trwania. Pod uwagę wzięto poziom glukozy we krwi na czczo, wrażliwość insulinową i kondycję komórek trzustki. Jak zmieniały się te parametry w ciągu kolejnych tygodni trwania eksperymentu?
Poprawa wyników glukozy
Po tygodniu diety ze znacznie ograniczoną ilością kalorii poziom glukozy na czczo osiągnął poziom normy ( średnio z 9.2 mmol/l do 5.9 mmol/l). Poprawie uległa również wrażliwość insulinowa oraz stężenie triacylogliceroli w wątrobie.
Na podstawie powyższych wyników badacze wysunęli wniosek, iż poprawa funkcjonowania komórek trzustki oraz polepszenie wrażliwości insulinowej osiągnięte jedynie przy pomocy diety bardzo niskoenergetycznej jest dowodem na to, iż zastosowanie takiego zabiegu jest efektywne w cukrzycy typu 2. i może być metodą na cofnięcie rozwoju tej choroby.
Na czym polega dieta 600 kalorri – Dieta Newcastle?
W rzeczywistości dieta 600 kcl składa się z…800 kcl. Nazywa się ją dietą 600 kcl gdyż 75% wartości energetycznej, czyli 600 kcl pochodzi z gotowych mieszanek o nazwie Otifast, z których przygotowuje się napoje, zastępujące posiłki.
Pozostałe 200 kcl pochodzi w warzyw nie-skrobiowych, czyli sałata, kapusta, brokuły, pomidory, ale nie ziemniaki, buraki, czy pietruszka. Warzywa korzeniowe czyli wysokoskrobiowe są wykluczone z tej diety.
Uwagi do badania
Przed wyciągnięciem jednoznacznych wniosków należy zaznaczyć, że badanie przeprowadzono na naprawdę małej (11) liczbie osób. Wiarygodność badania jest tym większa, im liczniejsza jest grupa biorąca w niej udział – w tym przypadku mamy zaledwie kilkunastoosobową reprezentację kilkumilionowej grupy cukrzyków typu 2.
Po drugie, badanie trwało stosunkowo niedługo, bo zaledwie 8 tygodni. Aby móc stwierdzić, iż zanotowana w badaniu poprawa jest trwała, a nie jest to zaledwie chwilowe polepszenie, należałoby przeprowadzić badania zaprogramowane na znacznie dłuższy okres czasu.
Po trzecie, zastosowana przez badaczy dieta (600kcal) jest dietą skrajnie niskokaloryczną. Jest z pewnością również niedoborowa w witaminy i składniki mineralne oraz podstawowe składniki odżywcze (białka, tłuszcze, węglowodany) i pokarmowe (błonnik). Zastosowanie takiej diety mogłoby przynieść nie tylko pozytywne korzyści zdrowotne (takie jak odnotowano w badaniu) ale też negatywne aspekty – złe samopoczucie, osłabienie, wykreowanie niedoborów składników odżywczych, stres związany z dużą restrykcją kaloryczną itp.
Pomimo wszystkich, wymienionych wyżej ograniczeń przeprowadzonego badania, nie należy jednak całkowicie negować wyciągniętych przez badaczy wniosków. Niewątpliwie restrykcje kaloryczne (choć może nie tak drastyczne, jak te zaproponowane w badaniu) poprawiają parametry glukozy i insuliny na czczo, a okresowe posty mogą poprawić wrażliwość insulinową.
Miejmy nadzieję, iż badacze “pójdą za ciosem” i w następnym takim badaniu wezmą pod uwagę bardziej liczebną grupę diabetyków i dłuższy czas trwania eksperymentu, a wyniki będą równie obiecujące co przedstawione powyżej.
[1] Lim E., Hollingsworth K., Aribisala B. i in. Reversal of type 2 diabetes: normalisation of beta cell function in association with decreased pancreas and liver triacylglycerol. Diabetologia. 2011 Oct; 54(10): 2506–2514.
[2] Prospective Diabetes Study Group UK. Overview of 6 years’ therapy of type II diabetes: a progressive disease. UK Prospective Diabetes Study 16. Diabetes. 1995;44:1249–1258. doi: 10.2337/diabetes.44.11.1249.
