Metformina tabletki

Metformina – leki z grupy pochodnych biguanidu

Metformina tabletki
Metformina to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2

Metformina jest lekiem należącym do grupy pochodnych biguanidu i stosowana jest przede wszystkim u pacjentów z cukrzycą typu 2. Inne leki z tej grupy (fenformina, buformina) zostały wycofane ze sprzedaży i nie są obecnie wykorzystywane w terapii.

Prócz cukrzycy typu drugiego metformina jest stosowana w stanie przedcukrzycowym (nieprawidłowa tolerancja glukozy lub nieprawidłowa glikemia na czczo) oraz schorzeniach gdzie problemem jest insulinooporność – m.in. w zespole policystycznych jajników.

Jak działa metformina?

Najważniejsze dla nas, cukrzyków, efekty działania metforminy to :

  • zmniejszenie wytwarzania glukozy przez wątrobę, co pozwala m.in. na obniżenie nieprawidłowej glikemii na czczo;
  • zmniejszenie insulinooporności, czyli poprawa wykorzystania glukozy w tkankach. Metformina pomaga wnikać glukozie do komórek, zmniejszając tym samym jej ilość we krwi i ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycowych.
  • zmniejszenie wchłaniania glukozy w przewodzie pokarmowym.
Przykłady nazw handlowych Dostępne dawki
Metformina Metformax
Siofor
Avamina
Glucophage
Formetic
500/850/1000 mg
500/850/1000 mg
500/850/1000 mg
500/850/1000 mg
500/850/1000 mg
Metformina o przedłużonym uwalnianiuMetformax SR
Glucophage XR
500 mg
500/750/1000 mg
Metformina + saksagliptyna
Metformina + sitagliptyna
Metformina + wildagliptyna
Komboglyze
Janumet, Ristfor
Eucreas
850/1000 mg metforminy + 2.5 mg saksagliptyny 1000 mg metforminy + 50 mg sitagliptyny
850/1000 mg metforminy + 50 mg wildagliptyny

Dla kogo polecana jest metformina ?

Metformina jest zalecana przede wszystkim jako lek pierwszego wyboru gdy chorujemy na cukrzycę typu 2. Prócz tego, że poprawia metabolizm glukozy, lek działa także na inne elementy współistniejącego często zespołu metabolicznego – tzn. obniża masę ciała i wpływa korzystnie na poziom cholesterolu.

Jeśli chorujemy na cukrzycę typu 2, mamy nadwagę/otyłość i złe wyniki cholesterolu – metformina jest lekiem dla nas.

Metformina w cukrzycy typu 1

Ostatnio coraz częściej pojawiają się dowody na to, że stosowanie metforminy może być korzystne również w cukrzycy typu 1. Oczywiście wówczas lek jest stosowany w połączeniu z insuliną. Obecnie uważa się, że także w cukrzycy typu 1 występuje oporność tkanek na insulinę, na co może pomóc metformina.

Korzyści z jej zastosowania w tym typie cukrzycy obejmują:

  • zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę egzogenną (podawaną we wstrzyknięciach);
  • poprawę wyników cholesterolu;
  • obniżenie masy ciała.

Przeciwwskazania– kto nie powinien sięgać po metforminę?

Metforminy nie powinno się stosować m.in. w przypadku:

  • niewydolności ważnych dla życia narządów (w tym nerek, serca, wątroby, mózgu, płuc);
  • uzależnienia od alkoholu;
  • obecności ostrych powikłań cukrzycy (odwodnienia, śpiączki cukrzycowej);
  • do 48 h od podania dożylnych środków kontrastowych;
  • w okresie okołooperacyjnym;
  • w przypadku występowania niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 (ryzyko nasilenia niedokrwistości).

Nie jest prawdą, że metformina jest lekiem przeciwwskazanym w ciąży i cukrzycy typu 1.

Jak zażywać metforminę?

Dawkowanie metforminy jest ustalane przez lekarza.

Lek może być przyjmowany 1-3 razy na dobę. Najlepiej zażywać go wraz z posiłkiem, ponieważ zmniejsza się wówczas ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka). Preparaty o przedłużonym uwalnianiu należy stosować raz dziennie, wieczorem.

Pamiętaj, że zanim lek zacznie działać upłyną 2-3 tygodnie. Aby leczenie było skuteczne, nie powinniśmy pomijać codziennych dawek leku. W przeciwieństwie do insuliny, metformina nie działa doraźnie – tzn. nie obniży nam podwyższonego cukru w czasie kilkunastu minut.

Rodzaje Metforminy

Metformina w cukrzycy jest stosowana w formie tabletek doustnych. W Polsce dostępne są preparaty o różnej ilości substancji czynnej od 500 do 1000 mg. Wszystkie preparaty są dostępne wyłącznie na receptę.

Co to jest metformina SR i XR?

Prócz zwykłej metforminy, dostępna jest także metformina o przedłużonym uwalnianiu. Takie preparaty mają w swojej nazwie skrót SR lub XR – przykład: Metformax SR 500, czyli preparat zawierający w swym składzie 500 mg metforminy o przedłużonym uwalnianiu

Z preparatami o przedłużonym uwalnianiu wiąże się znacznie niższe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego.

Preparaty skojarzone

W Polsce dostępnych jest też kilka tzw. preparatów skojarzonych. Oznacza to, że w jednej tabletce znajduje się metformina i inny lek przeciwcukrzycowy. Może to być dla nas bardzo dobre rozwiązanie, jeśli stosujemy już te same dwa leki, ale w postaci odrębnych preparatów handlowych. Wówczas zamiast pamiętać o przyjmowaniu kilku tabletek – zażywamy tylko jedną.

W  tabeli ma początku artykułu przedstawiono nazwy handlowe metforminy, metforminy o przedłużonym uwalnianiu oraz preparatów skojarzonych.

Refundacja

Większość preparatów handlowych metforminy jest dostępna dla cukrzyków za opłatą ryczałtową.

Inny poziom refundacji przysługuje w przypadku niektórych preparatów we wskazaniach takich jak stan przedcukrzycowy oraz zespół policystycznych jajników.

Preparaty skojarzone (metformina+gliptyna) na chwilę obecną nie są refundowane w Polsce.

Korzyści

Metformina nie bez powodu uznawana jest obecnie za lek pierwszego wyboru w cukrzycy typu 2. Z jej stosowaniem wiąże się szereg korzyści.Zaliczamy do nich:

  • Zmniejszenie częstości występowania powikłań cukrzycy. Wykazano, że metformina spowalnia procesy mikro- i makroangiopatii.
  • Zmniejszone ryzyko śmierci związanej z cukrzycą o 42%, ryzyko zawału serca jest obniżone o 39%, a udaru mózgu o 41%. Warto dodać, że takich korzyści nie osiągają chorzy stosujący jedynie insulinę lub pochodne sulfonylomocznika, nawet gdy ich wyrównanie cukrzycy jest równie dobre.
  • Brak wywoływania hipoglikemii (co zdarza się w przypadku stosowania insuliny lub pochodnych sulfonylomocznika). Metformina nie wywołuje niedocukrzenia, ponieważ nie pobudza wydzielania insuliny przez trzustkę.
  • Brak wzrostu masy ciała związanego ze stosowaniem metforminy, a w części przypadków – jej obniżenie;
  • Możliwość stosowania wraz z innymi lekami przeciwcukrzycowymi oraz insuliną;
  • Rzadkie występowanie poważnych działań niepożądanych;
  • Korzystny wpływ na wyniki badań krwi (obniżenie stężenia trójglicerydów, obniżenie „złego cholesterolu” LDL, podwyższenie „dobrego cholesterolu” HDL).

Skutki uboczne

Do najczęściej występujących działań niepożądanych należą te ze strony przewodu pokarmowego. Są to nudności, bóle brzucha, biegunki, uczucie pełności/wzdęcia. Jeśli objawy te będą bardzo dokuczliwe, powinniśmy zgłosić się do lekarza, ponieważ istnieje kilka sposobów jak im zaradzić bez przerywania kuracji metforminą.

Należą do nich zmniejszenie dawki leku, zamiana na inny preparat handlowy metforminy lub zamiana na postać leku o przedłużonym uwalnianiu.

Warto pamiętać, że objawy niepożądane, które występują na początku terapii często ustępują samoistnie, a korzyści ze stosowania metforminy najczęściej przeważają nad tymi niewielkimi niedogodnościami.

Rzadziej występującym działaniem niepożądanym jest anemia. Jest ona spowodowana tym, że metformina pogarsza wchłanianie witamin z grupy B (w tym witaminy B12 potrzebnej do powstawania czerwonych krwinek – erytrocytów).

Jednak również z tym działaniem ubocznym można sobie łatwo poradzić – w razie niedoboru wystarczy przyjmować witaminę B12.

Groźnym działaniem niepożądanym jest kwasica mleczanowa, jednak zdarza się ona niezwykle rzadko (4,3/100 000 pacjentów na rok). W kwasicy mleczanowej stężenie kwasu mlekowego przekracza wartości prawidłowe i wywołuje objawy chorobowe. Przeprowadzone badania naukowe pokazują, że ryzyko tego powikłania jest podobne jak w przypadku innych leków przeciwcukrzycowych, pod warunkiem, że nie występują przeciwwskazania do stosowania metforminy.

Autor: lek. Martyna Musik

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.