Dieta bezglutenowa polega na usunięciu z diety produktów zbożowych, zawierających gluten i tradycyjnie jest stosowana przez osoby chore na celiakię, czyli osoby uczulone na gluten.
Dieta bezglutenowa może być zdrowym i pełnowartościowym podejściem dietetycznym dla wszystkich. Dotyczy to również żywienia w cukrzycy typu 1 oraz typu 2.
Pomaga ona wyrównać glikemię, obniża insulinooporność i pomaga schudnąć.
Przeczytaj więcej:
Aby pobrać bezpłatny jadłospis bezglutenowy przygotowany przez dietetyk, Urszulę Forenc, zarejestruj się lub zaloguj na na naszym portalu.
Co to jest gluten?
Gluten to zespół białek występujących w zbożach: pszenicy, życie i jęczmieniu. Osoby uczulone na gluten muszą uważać również na inne produkty, nie tylko zbożowe, ponieważ niewielkie ilości glutenu można znaleźć w płatkach, wędlinach (nadaje objętości), przetworzonej żywności (sprawdzamy etykiety) czy paczkach z orzechami. Gluten jest bardzo pożądanym składnikiem ciasta, ponieważ to właśnie on nadaje wypiekom sprężystość i odpowiednią strukturę.
Celiakia a wrażliwość na gluten
Niektórzy z nas nie muszą mieć celiakii (uczulenia na gluten), ale mogą wykazywać różny stopień wrażliwości na gluten, której to wrażliwości badania nie wychwycą. Stąd wiele osób, pomimo negatywnych badań w kierunku celiakii, odczuwa pozytywne zmiany, takie jak przypływ energii lub poprawa stanu skóry, po usunięciu glutenu z diety.
- Przeczytaj: celiakia i cukrzyca
Dieta bezglutenowa – fakt czy fikcja?
Idea diety bezglutenowej oparta jest na przekonaniu, że niektóre osoby wykazują wrażliwość na ten składnik, choć niekoniecznie są uczulone. Wrażliwość taka może objawiać się w różny sposób: może to być problem z cerą, wzdęcia, wysypki, a nawet choroby autoimmunologiczne.
- Przeczytaj: Jadłospis w diecie bezglutenowej
Ostatnio pojawiło się sporo publikacji negujących takie podejście. Wielu naukowców dowodzi, że wrażliwość na gluten wykazują tylko osoby z choroba trzewną – celiakią.
Trzeba jednak zwrócić uwagę, że pojawia się coraz więcej badań wskazujących na występowanie takiej wrażliwości u osób zdrowych, nie będących uczulonymi na gluten. W badaniu z 2013 roku wykazano, że dieta bezglutenowa pozytywnie wpływa zmniejszenie stanów zapalnych organizmu oraz – co ważne w cukrzycy – na oporność insulinową. W 2014 roku pokazano że spożywanie glutenu zwiększa atak układu immunologicznego na własne komórki.
W innym badaniu pokazano, że dieta bezglutenowa łagodzi problemy jelitowe osób bez celiakii, co obala powszechny argument, że dieta bezglutenowa może być stosowana tylko u osób z celiakią.
Wszystkie te badania są dosyć świeże i warto śledzić najnowsze doniesienia, ponieważ nauka dzieje się właśnie teraz na naszych oczach.
W praktyce dietetyka również można wykazać, że wrażliwość na gluten istnieje. Ustąpienie lub polepszenie objawów w chorobach skórnych czy w problemach z układem trawiennym jest tak częste, że niektórzy dietetycy i lekarze zalecają dietę bezglutenową, nawet gdy nie dotarli do badań naukowych dowodzących prawidłowości takiego podejścia.
Powstała nawet specjalna dieta pomocna w chorobach autoimmunologicznych, tzw. protokół autoimmunologiczny, którego pierwszym założeniem jest odstawienie glutenu. Dostępne jest sporo dowodów na drażniące działanie białek glutenu na układ trawienny, a to prosta droga do chorób.
Co jeść na diecie bezglutenowej?
Dieta bezglutenowa to prawdziwe, nieprzetworzone jedzenie. Należy unikać wszelkich produktów bezglutenowych – pochodzących z wielkich fabryk, pełnych dodatków i udających normalne pieczywo czy ciastka.
Zastępowanie chleba paczkowanym produktem bezglutenowym, np. chlebem kukurydzianym złożonym z co najmniej dziesięciu składników, o niebotycznej dacie przydatności do spożycia, nie jest zdrowym postępowaniem dietetycznym. Takie produkty zazwyczaj pełne są szybko przyswajalnych węglowodanów i nie poleca się ich cukrzykom.
Korzystne jest też przestawienie się na nowy styl żywienia – nie udajemy, że jemy kanapki, czy ciastka z innych składników niż mąka pszenna. Zamiast kanapek – jaja czy pasty z warzyw i szynki czy ryb. Zamiast kotleta w panierce, stek bez panierki, czy grillowane mięso. Zamiast pierogów – zapiekanka warzywna z grzybami, ulubiona sałatka czy leczo. Możliwości jest naprawdę wiele.
Jeżeli jedyne co przychodzi nam do głowy to „ale co ja teraz będę jadł?!” – oznacza to, że prawdopodobnie jesteś uzależniony od bułek i klusek z dużą zawartością cukrów i najlepsze co możesz zrobić dla swojego zdrowia, to skończyć z takim żywieniem raz na zawsze.
| Produkty na ‘tak ‘ | Produkty na ‘nie’ |
| Kasza gryczana | Mąka pszenna i jej przetwory (chleb, ciastka, pierogi, słodycze) |
| Kasza jaglana | Mąka żytnia i jej przetwory |
| Amarantus | Mąka jęczmienna i jej przetwory |
| Komosa ryżowa | Piwo, whiskey (zawiera słód jęczmienny) |
| Ziemniaki | Produkty zawierające semolinę – makarony, przetwory |
| Ryż | Wiele przetworów mięsnych i wędlin, zawierające błonnik i skrobię zbożową jako wypełniacz, zwłaszcza hamburgery, parówki (czytamy etykiety) |
| Kukurydza i płatki kukurydziane | Płatki owsiane – duże zanieczyszczanie glutenem |
| Rośliny strączkowe | Sosy z torebek, sos sojowy, niektóre musztardy |
| Grzyby, pieczarki | Wiele gotowych zup i innych gotowych produktów |
| Warzywa | Opłatek |
| Gotowe frytki (mogą być oprószone mąką) |
Wiele gotowych produktów zawiera pochodne pszenicy, żyta czy jęczmienia, nawet jeśli się tego nie spodziewamy.
Płatki owsiane kupuj jedynie takie, które maja symbol przekreślonego kłosa. Płatki owsiane same w sobie nie zawierają glutenu, ale bardzo łatwo ulegają zanieczyszczaniu glutenem
Dieta bezglutenowa i cukrzyca
Czy dieta bezglutenowa jest pomocna w cukrzycy, nawet jeśli nie cierpimy na celiakię? Jak najbardziej tak, z wielu powodów. Przede wszystkim wydaje się koniecznością w cukrzycy typu I, chorobie o podłożu autoimmunologiczym. Jak każda choroba z tej grupy, o trudnej do ustalenia przyczynie (nadal nie wiemy, dlaczego organizm u niektórych osób atakuje własne komórki i doprowadza do ich zniszczenia), powinna być profilaktycznie bezglutenowa.
Wiadomo jednak, że wśród osób stosujących dietę bezglutenową notuje się mniej przypadków zachorowań na cukrzycę typu 1.
Po drugie, produkty zbożowe wpływają na zachwianie stabilności poziomu cukru we krwi czy to w cukrzycy typu 2 czy cukrzycy typu 1 – dwie kromki pełnoziarnistego nawet chleba podnoszą nam poziom glukozy we krwi bardziej niż baton snickers – unikanie zbóż i ich przetworów może pomóc w uniknięciu podobnych sytuacji. Tak więc dieta bezglutenowa ułatwia wyrównanie cukrzycy i utrzymanie glikemii w ramach zalecanych norm, a także poprawę wyników hemoglobiny glikowanej HbA1c
Dieta bezglutenowa pomaga też w leczeniu insulinoodporności, zwiększając wrażliwość tkanek na insulinę, co jest bardzo korzystne w cukrzycy typu 2. Ponadto, jak wspomnieliśmy, dieta bezglutenowa pomaga zmniejszyć stan zapalny organizmu, co jest często wymieniane jako jedna z przyczyn cukrzycy typu 2, a nawet otyłości.
Podsumowanie
Dieta bezglutenowa może być korzystna w każdym przypadku. Poprzez unikanie zbóż glutenowych możemy zapobiegać niekontrolowanemu przyrostowi wagi oraz najprawdopodobniej profilaktycznie zapobiegać niektórym przypadłościom.
W cukrzycy unikanie glutenu może przyczynić się do stabilniejszego poziomu cukru we krwi oraz sprzyja kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych – unikając glutenu eliminujemy z diety słodycze i fast-food oraz produkty przetworzone, w tym kupne wędliny.
Kupujemy też żywność wyższej jakości, ponieważ żywność słabej jakości napakowana jest wypełniaczami zawierającymi gluten (mąki wszelkiego rodzaju).
Autor: Urszula Forenc, dietetyk
| Jadłospis bezglutenowy Pobierz darmowy 7-dniowy jadłospis bezglutenowy. |  |
