HbA1c to jedno z kryteriów oceny jak dobrze kontrolujemy cukrzycę. W przeciwieństwie do badań glukometrem, który wykazuje poziom cukru we krwi w danym momencie, HbA1c pokazuje poziom cukru we krwi na przestrzeni ostatnich 2-3 miesięcy.
- Dowiedz się więcej: wszystko o cukrzycy – co ro jet, jakie są objawy, leczenie, zapobieganie
Co to jest hemoglobina glikowana HbA1c?
HbA1c oznacza hemoglobinę glikowaną.
Hemoglobina jest częścią czerwonych krwinek, jednego ze składników naszej krwi. Hemoglobina pełni bardzo istotną rolę w naszym organizmie – transportuje tlen z płuc do wszystkich części organizmu.
W trakcie naturalnych procesów przemiany materii, hemoglobina połączy się z glukozą zawartą w naszej krwi. Powstaje wtedy hemoglobina glikowana. Im wyższy poziom cukru we krwi, tym więcej cząsteczek glukozy ‘przyklei’ się do hemoglobiny, a nasze HbA1c jest wyższe. Hemoglobina jest więc dobrym wskaźnikiem jak dobrze kontrolujemy cukrzycę na przestrzeni czas.
- Dowiedz się więcej: jakie są normy glikemii w badaniu glukometrem
Cykl życia hemoglobiny to 8 -12 tygodni, po tym czasie powstaną nowe cząsteczki hemoglobiny. Dlatego też wynik HbA1c odzwierciedla naszą kontrolę w ostatnich 3 miesiącach, z czego 60% tej wartości będzie zależeć od poziomu cukru we krwi w ostatnich 60 dniach.
Hemoglobina glikowana – normy
Poniższe normy HbA1c dotyczą osób cierpiących na cukrzycę, zależnie od typu cukrzycy i wieku.
| Rodzaj cukrzycy | % | mmol/mol |
| Kobiety przygotowujące się do ciąży i ciężarne | równe lub mniejsze 6% | równe lub mniejsze 42 mmol/mol |
| Cukrzyca typu 1 | równe lub mniejsze 6.5% | równe lub mniejsze 48 mmol/mol |
| Krótkotrwała cukrzyca typu 2 | równe lub mniejsze 6.5% | równe lub mniejsze 48 mmol/mol |
| Dzieci i młodzież | równe lub mniejsze 6.5% | równe lub mniejsze 48 mmol/mol |
| Osoby starsze, z powikłaniami o charakterze makroangiopatii (przebyty zawał serca i/lub udar mózgu) i/lub licznymi chorobami towarzyszącymi | równe lub mniejsze 8% | równe lub mniejsze 64 mmol/mol |
| Pozostali chorzy na cukrzycę | równe lub mniejsze 7 % | równe lub mniejsze 53 mmol/mol |
| Osoby powyżej 65 roku życia, u których przewiduje się przeżycie powyżej 10 lat | równe lub mniejsze 7 % | równe lub mniejsze 53 mmol/mol |
Źródło: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2016. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2016.
- Dowiedz się więcej: jakie są typy cukrzycy
Naukowcy nie są do końca zgodni co do tego jak powinno wyglądać HbA1c osoby zdrowej. Najczęściej spotykane zalecenie wskazują:
| Stan zdrowia | % | mmol/mol |
| Osoba zdrowa | równe lub mniejsze 5.9% | równe lub mniejsze 41 mmol/mol |
Jak określić HbA1c na podstawie wyników badań glukometrem?
Polskie Towarzystwo diabetologiczne zaleca stosowanie poniższej tabeli do oszacowania naszego HbA1c. Możesz również skorzystać z naszego kalkulatora HbA1c który sam wyliczy HbA1c.
Dokładność poniższej tabeli zależy od tego jak często badasz cukier glukometrem. Jeśli badasz cukier nieregularnie lub tylko raz-dwa razy dziennie, to średni wynik z glukometru może nie być miarodajny. Zasada jest prostsza – im więcej wyników z glukometru tym dokładniejsze szacunki HbA1c.
| HbA1c | Średnie stężenie glukozy w osoczu | ||
| (%) | [mmol/mol] | [mg/dl] | [mmol/l] |
| 5 | 31 | 97 (76–120) | 5,4 (4,2–6,7) |
| 6 | 42 | 126 (100–152) | 7,0 (5,5–8,5) |
| 7 | 53 | 154 (123–185) | 8,6 (6,8–10,3) |
| 8 | 64 | 183 (147–217) | 10,2 (8,1–12,1) |
| 9 | 75 | 212 (170–249) | 11,8 (9,4–13,9) |
| 10 | 86 | 240 (193–282) | 13,4 (10,7–15,7) |
| 11 | 97 | 269 (217–314) | 14,9 (12,0–17,5) |
| 12 | 108 | 298 (240–347) | 16,5 (13,3–19,3) |
Co oznacza wysokie HbA1c?
HbA1c jest używane aby określić jak dobrze kontrolujemy naszą cukrzycę. HBa1C powyżej zalecanych norm oznacza, że przez ostatnie 2-3 miesiące poziom cukru we krwi był wyższy niż norma. A to z kolei grodzi powstaniem groźnych powikłań cukrzycowych.
Dowiedz się więcej: powikłania cukrzycowe
Badania naukowe wykazują, że obniżenie HbA1c o 1% lub o 11 mmol/mol redukuje ryzyko uszkodzenia małych naczyń krwionośnych o 25%. Uszkodzenia małych naczyń powodują takie powikłania jak:
- Stopa cukrzycowa
- Retinopatia
- Choroby nerek
Dowiedz się więcej: jak zapobiegać stopie cukrzycowej
Ponadto, w przypadku osób cierpiących na cukrzycę typu 2, obniżenie HbA1c o 1% redukuje ryzyko:
- Amputacji o 43%
- Niewydolność serca o 16%
- Katarakty o 19%
Jak wykonuje się HbA1c?
Badanie HbA1c wykonuje się na podstawie badania krwi żylnej. Mimo, że do badania HbA1c nie trzeba być na czczo, czasem lekarz zleca też inne badania, na przykład badanie na cholesterol. W takim wypadku pobranie krwi musi się odbyć na czczo.
Jak często należy badać HbA1c?
To, jak często powinieneś wykonywać oznaczenie (badanie) HbA1c, zależy od tego, jak dobrze udaje Ci się osiągać zalecane cele kontroli cukru we krwi.
- Jeśli masz wyrównaną glikemię, i osiągasz zalecane cele leczenia, badanie należy wykonać raz do roku
- Jeśli masz kłopoty z wyrównaniem cukrzycy i osiągnięciem zalecanych norm glikemii lub też niedawno zmieniłeś metodę leczenia, to powinieneś wykonać badanie HbA1c co 3 miesiące.
