Choć w Polsce to dopiero nowość, dieta paleolityczna, zwana też dietą paleo czy dietą jaskiniowców, na świecie jest bardzo popularna. Właściwie stosowana, dieta paleo jest skuteczną metodą kontroli cukrzycy typu 1 jak i typu 2, pomaga obniżyć masę ciała i wyrównać glikemię. Polega na spożywaniu naturalnych, nieprzetworzonych produktów, z wyłączeniem zbóż, nabiału i produktów skrobiowych.
Na czym polega dieta paleo?
Niesłusznie uważa się, że dieta paleo to głównie mięso i trochę warzyw i owoców. Przez takie podejście dieta ta jest niezasłużenie nazywana „fad diet” czyli po prostu – oszustwem i przegrywa wszystkie rankingi na zdrowe odżywianie.
Jedzenie według zasad paleo to – na dzisiejsze czasy –świeże jedzenie, nie z fabryki. Takie podejście jest potwierdzone wieloma badaniami naukowymi.
Menu opieramy na:
- Warzywach
- Mięsie
- Rybach
- Jajach
- Zdrowych tłuszczach, takich jak masło (i inne tłuszcze zwierzęce, w tym smalec), oliwa, olej kokosowy, nierafinowane oleje roślinne
- Owocach
- Orzechach
- Pestkach
Nie zaleca się:
- Zboża, płatki, produkty mączne
- Nabiał ze względu na laktozę i kazeinę, które szkodzą wielu ludziom
- Ziemniaki (niewielkie ilości są dozwolone w łagodniejszych wersjach diety, ale należy pamiętać, że ziemniaki bardzo podnoszą poziom cukru we krwi)
- Produkty przetworzone
- Rośliny strączkowe (zawierają zbyt dużo węglowodanów i lektyn – substancji drażniących układ pokarmowy)
Kaloryczność diety paleo
Ilość posiłków i ich kaloryczność to indywidualna sprawa i jest pomijana w paleo, ponieważ dieta ta jest wysoko sycąca i dostarcza jedzenie gęste odżywczo, czyli zawiera dużo substancji odżywczych. W rezultacie mniejsza ilość pokarmu jest w stanie zaspokoić potrzeby organizmu. Stąd nie liczymy kalorii w diecie paleo.
Czy dieta paleolityczna może znaleźć zastosowanie w zarządzaniu cukrzycą?
Według najnowszych badań dieta paleo jest bardzo korzystna w wyrównaniu cukrzycy i uzyskaniu prawidłowej glikemii. Nie jest to nowe podejście – już 100 lat temu lekarze zalecali podobą dietę w leczeniu cukrzycy. Dieta paleo z założenia ogranicza spożycie węglowodanów, w porównaniu z zaleceniami PTD (Polskie Towarzystwo Diabetologiczne), które zaleca spożycie 40%-50% energii z węglowodanów.
- Zalecenia PTD odnośnie diety cukrzycowej
Choć już samo zejście poniżej 50% (250g) węglowodanów przynosi korzystne efekty w wyrównaniu cukru we krwi, jednak optymalne wydaje się – uwaga – 20-70 g/ węglowodanów dziennie, w zależności od indywidualnych potrzeb.
Źródłem energii stają się tłuszcze (nierafinowane i zwierzęce), które zostały już zrehabilitowane i nie są uznawane za szkodliwe.
Białka też należy trzymać w ryzach, ponieważ za duża podaż białka przechodzi w organizmie w glukozę i również może mieć wpływ na jej poziom we krwi. Proces przetwarzania białka w glukozę nazywamy glukoneogenezą.
Idealne proporcje składników odżywczych w cukrzycy są indywidualną sprawą, ogólnie można ująć to tak:
- 10%-20% węglowodanów (20-70 g/dziennie)
- 30% białek (1g-2g na kg masy ciała, czyli, osoba o wadze 70kg powinna zjadać 70g-140g białek)
- 50-60% tłuszczu – reszta dziennego menu
Dieta paleo o ograniczonym spożyciu węglowodanów może mieć zastosowanie w obu rodzajach cukrzycy – 1 i 2, przy czym w przypadku tej drugiej możliwe jest całkowite pozbycie się problemów z poziomem cukru i odstawienie leków.
Dlaczego warto dążyć do ograniczenia stosowanie leków i ilości przyjmowanej insuliny?
Wiele badań dowodzi, że intensywne stosowanie leków jest niebezpieczne dla zdrowia ze względu na ich liczne skutki uboczne, a osoby używające insuliny statystycznie umierają szybciej.
Dotychczasowe zalecenia, czyli dieta niskotłuszczowa w połączeniu z lekami, w najlepszym wypadku utrzymują cukrzycę pod kontrolą, a w najgorszym – spowodują choroby serca, amputacje, ślepotę i przedwczesną śmierć.
Według badań 95% osób stosujących dietę niskotłuszczową wraca do dawnej masy ciała lub nawet do większej (długoterminowo), więc taka dieta działa na krótką metę. Dieta niskotłuszczowa jest też mało sycąca, niezbyt smaczna i wiele osób ma problem z jej utrzymaniem.
Cukrzyca typu 1
Dieta o obniżonej ilości węglowodanów, która jednocześnie ogranicza zależny od diety stan zapalny organizmu, to proste narzędzie pozwalające lepiej zarządzać poziomem cukru we krwi w cukrzycy typu 1.
Według badań, ze względu na obniżona ilość węglowodanów w diecie paleo, zapotrzebowanie na insulinę spada. Ponadto, w okresie od kilku dni do kilku miesięcy od rozpoczęcia diety można zaobserwować ogromną poprawę glikemii i HbA1c. Jednak ze względu na ryzyko hipoglikemii, wprowadzaj dietę paleo stopniowo, lub też skonsultuj się z lekarzem i dostosuj dawki insuliny do mniejszej ilości węglowodanów. Kiedy cukier spadnie za mocno, zjedz coś bogatego w węglowodany – na przykład tabletkę z glukozą. Kiedy zdarza się to nagminnie – najlepiej skontaktować się z lekarzem.
Zanim twój organizm się dostosuje do nowej diety, a ty poznasz jego reakcje, wykonuj badania krwi glukometrem dużo częściej niż zazwyczaj. Pozwoli to zrozumieć jak dieta paleo działa na Twój organizm i pomoże i dostosować dawki insuliny.
Na co uważać stosując dietę paleo w cukrzycy typu 1?
Niezależnie od diety, podczas nagłej choroby wzrasta zapotrzebowanie organizmu na insulinę. Stosując dietę paleo, zażywamy mniejsze ilości insuliny, jeśli wiec zachorujesz, pamiętaj o zwiększonym zapotrzebowaniu na insulinę, monitoruj często poziom cukru i zwiększ dawki hormonu. W przeciwnym wypadku ryzykujesz hiperglikemię i kwasicę ketonową.
Cukrzyca typu 2
Badania podają, że stosowanie diety z wysoką zawartością węglowodanów zwiększa ryzyko insulinooporności i zachorowania na cukrzycę typu 2, a także pogarsza poziom cukru we krwi u osób chorych na to schorzenie.
Z tego względu warto unikać pokarmów bogatych w substancje, które są trawione do glukozy – cukrów i skrobi (zboża, ziemniaki, pieczywo, makarony). Jeżeli niedawno zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę typu 2, to takie podejście dietetyczne pozwoli kontrolować chorobę i możesz nawet uniknąć stosowania leków.
Na początku zmiany sposobu żywienia należy dokładnie badać glukozę we krwi, bo zazwyczaj. Warto prowadzić taką samokontrolę glukometrem. Dowiedziono, że cukrzycy typu 2 regularnie badający poziom cukru we krwi mają większa wiedzę o chorobie i tym samym lepiej zarządzają swoim schorzeniem.
Każda zmiana zażywanych leków powinna być skonsultowana z lekarzem. Jeżeli na początku diety cukier spadnie za nisko, należy zjeść owoc czy wypić sok. Jeśli spadki glikemii zdarzają się często, skontaktuj się z lekarzem.
W przypadku stosowania tabletek występuje mniejsze ryzyko wystąpienia hipoglikemii, ale również należy monitorować cukier we krwi. Nie dotyczy to metforminy – nie powoduje spadków cukru. Jeżeli nie zażywa się leków, nie ma ryzyka, że cukier spadnie do niebezpiecznego poziomu.
Dieta niskowęglowodanowa oficjalnym zaleceniem w Szwecji
W Szwecji zalecenia diety niskowęglowodanowej są już oficjalnym rządowym wskazaniem dla lekarzy w leczeniu cukrzycy typu 2. Zalecenie dra Vesti Nielsena, internisty ze Szwecji, mówi, aby w przypadku cukrzycy typu 2 leczonej insuliną, dawkę insuliny obniżyć o 25% już od pierwszego dnia diety nieskoweglowodanowej (dotyczy spożywania około 20% węglowodanów w diecie). Zaś w okresie od trzech do sześciu dni dochodzi się do 50% dawki bazowej insuliny.
Już w 2008 roku szwedzka państwowa instytucja zawiadująca zdrowiem obywateli zatwierdziła diety o obniżonej ilości węglowodanów do zalecania przez lekarzy, a w 2011 roku – do zarządzania cukrzycą. Warto wyprzedzić fakty i wziąć zdrowie w swoje ręce.
Autor: Urszula Forenc, biotechnolog, dietetyk, swoją wiedzę zdobyła w trakcie wielu kursów i szkoleń w Polsce jak i poza jej granicami. Urszula Forenc jest autorką wielu publikacji na temat zdrowego stylu życia i odżywiania, w tym odżywiania w cukrzycy.
Bibliografia: