Nefropatia cukrzycowa czyli cukrzycowa choroba nerek należy do przewlekłych powikłań cukrzycowych. Jest to powikłanie spowodowane uszkodzeniem drobnych naczyń krwionośnych doprowadzających krew, tlen i inne substancje odżywcze do nerek. Uuszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych to tak zwana mikroangiopatia.
Nefropatia jest powikłaniem, które dotyka aż 40% diabetyków typu 1 i aż 50% diabetyków typu 1. Co więcej, choroby nerek w cukrzycy znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia zawału i innych chorób serca.
Badania wskazują, iż w przypadku cukrzycy typu 2 już w momencie rozpoznania tej choroby istnieją pierwsze objawy uszkodzenia nerek. Dzieje się tak, gdyż diagnoza cukrzycy typu 2 następuje zbyt późno.
Objawy
Objawy nefropatii zależą od stanu uszkodzenia nerek.
Wczesne objawy nefropatii
Na pierwszym etapie choroby objawy nefropatii są niewidoczne lub nieodczuwalne – choroba może się rozwijać latami, a my nie zauważymy żadnych symptomów.
Wychwycenie nieprawidłowości może się odbyć na podstawie badania moczu, gdyż w moczu zaczyna się pojawiać podwyższony poziom albuminy. Jest to mikroalbuminuria. Albumina to białko, które pełni niezwykle istotną role w organiźmie, jej zwiększone stężenie w moczu znaczy że nerki nie funkcjonują prawidłowo. Dlatego niezwykle ważne jest, aby kontrolować stan nerek już od momentu, gdy tylko usłyszymy diagnozę cukrzycy. Pozwoli to opóźnić lub zatrzymać postęp choroby.
Objawy jakie mogą się pojawić na 3 etapie choroby nerek to:
- Zwiększenie masy ciała
- Opuchlizna wokół kostek
- Częste wizyty w toalecie
- Wysokie ciśnienie krwi
Późne objawy nefropatii
Na czwartym etapie rozwoju choroby, zwanym jawną klinicznie nefropatią, możesz zaobserwować poniższe objawy:
- Skrócony oddech i męczliwość
- Zatrzymywanie wody w organizmie – opuchnięte kostki, stopy, nadgarstki
- Podkrążone oczy – szczególnie rano
- Skurcze mięśni – szczególnie w nocy
- Częstsza niż zazwyczaj potrzeba oddawania moczu – szczególnie w nocy
- Sucha, swędząca skóra
Na tym etapie mogą pojawić też:
- Nudności i wymioty
- Zmęczenie i osłabienie
- Anemia
- Utrata apetytu
- Może również wystąpić zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę
Na piątym etapie nefropatii następuje niewydolność nerek, stwierdza się wszystkie powyższe objawy, zwiększone stężenie mocznika oraz kreatyniny w moczu, a po jakimś czasie wymagane są dializy.
Przyczyny
Nasze nerki składają się z miliona nefronów. Nefrony to mikroskopijne filtry, w których zbędne produkty przemiany materii są oddzielane z krwi i wydalane jako mocz. Nefrony również odcedzają produkty pożyteczne, takie jak białko, i zawracają je do wykorzystania z powrotem w organizmie.
Pod wpływem długotrwałego podwyższonego poziomu cukru we krwi, drobne naczynia krwionośne doprowadzające krew do nefronów, mogą ulec uszkodzeniu. W rezultacie same nefrony również ulegają uszkodzeniu, gdyż krew, która je odżywia, nie może do nich dotrzeć.
Im więcej nefronów jest uszkodzonych, tym mniejsza jest zdolność nerek do filtrowania krwi.
Czynniki ryzyka
Głównym czynnikiem ryzyka nefropatii jest podwyższony poziom glukozy we krwi, czyli hiperglikemia, utrzymujący się przed dłuższy czas. Inne czynniki ryzyka to:
- Zdiagnozowane inne powikłania cukrzycowe wynikające z uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych (mikroangiopatyczne), takich jak retinopatia lub neuropatia
- Nadciśnienie tętnicze
- Dziedziczne obciążenie chorobami nerek
- Palenie tytoniu
Diagnoza i etapy nefropatii
Każdy chory zdiagnozowany z cukrzycą typu 2 powinien przejść badania funkcji nerek w celu wykrycia nefropatii. Chorzy z cukrzycą typu 1 powinni przejść pierwsze badania 5 lat od diagnozy. Badania powinny być powtarzane co roku.
Przebieg nefropatii cukrzycowej dzielimy na 5 etapów. To na którym etapie choroby są Twoje nerki, jest określane na podstawie badań, które wykazują jak dobrze Twoje nerki działają. Ostatni etap to niewydolność nerek.
| Etap | eGFR -poziom filtracji kłębowej na podstawie stężenia kreatyniny we krwi |
| Zdrowy – normalnie funkcjonujące nerki | 90 mL/min lub więcej |
| Etap 1 – nerki funkcjonują prawidłowo, ale w moczu znajdują się pewne nieprawidłowości biochemiczne (albumina) | 90 mL/min lub więcej, z podwyższonym poziomem białka albuminy w moczu (30g – 300mg) – tak zwana mikroalbuminuria |
| Etap 2 – łagodne pogorszenie funkcji nerek oraz nieprawidłowości biochmiczne w moczu | 60 do 89 mL/min |
| Etap 3 – pogorszenie funkcji nerek średniego stopnia | 30 do 59 mL/min |
| Etap 4 – ostre pogorszenie funkcji nerek – jawna klinicznie nefropatia | 15 do 29 mL/min |
| Etap 5 – wydolnościowy nerek | Mniej niż 15 mL/min |
Leczenie
Według najnowszych badań, rozwój nefropatii cukrzycowej może zostać całkowicie zatrzymany lub znacząco opóźniony na jej wczesnych etapach. Na każdym etapie choroby leczenie polega na:
- wyrównaniu glikemii – HbA1c poniżej 7%
- zmiana trybu życia – właściwa dieta cukrzycowa i ćwiczenia
- wyrównanie ciśnienia krwi
- wyrównanie profilu lipidowego
- zaprzestanie palenia papierosów
Wyrównanie glikemii jest niezwykle ważne w leczeniu wszystkich powikłań, ale w przypadku nefropatii jest szczególnie skuteczne i to na każdym etapie zaawansowania choroby.
Na ten stan wiedzy nie istnieją leki stosowane w leczeniu nefropatii, poza lekami wyrównującymi ciśnienie tętnicze.
U chorych znajdujących się w 5 etapie nefropatii niezbędne są dializy nerek, a w skrajnych przypadkach transplantacja nerek.
Zapobieganie
Głowna metodą zapobiegania nefropatii jest utrzymanie poziomy glukozy we krwi w ramach zalecanych norm oraz regularne badania przesiewowe. Utrzymanie HbA1c poniżej 7% zmniejsza ryzyko wystąpienia nefropatii o 30%-40%. Również obniżenie ciśnienia tętniczego może zmniejszyć ryzyko nefropatii do 30%.
