Kwasica ketonowa to jedno z ostrych powikłań cukrzycy. Jest to zaburzenie metaboliczne, w efekcie którego w Twoim organizmie powstają ciała ketonowe. Kwasica ketonowa może prowadzić do śpiączki i śmierci, tak więc ważne aby znaj jej objawy i metody leczenia.
Aby regularnie otrzymywać porady jak ustrzec się komplikacji cukrzycowych, zapisz się na newsletter Cukrzyca Polska.
Przyczyny
Kwasica ketonowa może być spowodowana kilkoma czynnikami:
- Cukrzycą
- Alkoholizmem
- Ciężką chorobą
- Bardzo niskokaloryczną dietą lub dietą nisko węglowodanową
Najczęściej stan ten występuje w przypadku chorych na cukrzycę. Kwasica ketonowa zdarza się częściej przy cukrzycy typu 1, ale może dotyczyć każdego innego typu cukrzycy, zwłaszcza, jeśli przyjmujesz insulinę, lub leki stymulujące produkcję insuliny.
Jak powstaje kwasica ketonowa?
Podstawowym źródłem energii w organizmie jest glukoza. Insulina zaś odpowiada za transport glukozy z głąb komórek. Jeśli w organizmie brakuje insuliny, lub występuje insulinooporność, komórkom organizmu brakuje energii, i w zastępstwie, aby pozyskać energię, następuje rozpad tłuszczów tzw. lipoliza. W wyniku tego procesu powstają ciała ketonowe, które odkładając się w komórkach, powodujących zakwaszanie organizmu.
Dodatkowo, w odpowiedzi na ‘głodujący organizm’ wątroba zwiększa produkcję glukozy we krwi, co w efekcie powoduj hiperglikemie – tzw. ‘głód pośród obfitości’. Nadmiar cukru jest wydalany wraz z moczem, powodując wielomocz, co w efekcie zaburza się gospodarkę elektrolitową organizmu, odwadniając i osłabiając organizm.
Przyczyny
Podstawową przyczyną kwasicy ketonowej jest niewystarczająca ilość insuliny w organizmie, lub insulinooporność.
Bezpośrednie przyczyny to:
- Ominięcie zastrzyku z insuliny, wadliwy ‘pen’ lub pompa
- Inna choroba, taka jak zapalenie płuc, grypa, zapalenie dróg moczowych
- Atak serca, udar
- Ciąża
- Zaburzenia odżywiania, zwłaszcza u młodszych pacjentów (lęk przed przytyciem).
- Niezdiagnozowana cukrzyca typu 1
Objawy
Kwasica ketonowa rozwija się w ciągu 24h, im wcześniej jest zdiagnozowana i leczona, tym lepiej. Jest to stan który może zagrażać życiu, więc nie należy lekceważyć jej objawów, może też wymagać hospitalizacji.
Objawy:
- Częste oddawanie dużych ilości moczu
- Zwiększone pragnienie
- Suchość w ustach, suchość błon śluzowych, suchość skóry
- Zapach acetonu w oddechu i w moczu (lub zapach jabłek, owoców)
- Przyspieszony oddech na zmianę z głębokimi powolnym oddechem tzw. oddech Kussmaula
- Wysypka, zaczerwienie skóry (‘rumieniec kwasiczny’)
- Bóle brzucha
- Mdłości, wymioty
- Senność, utrata przytomności
- Śpiączka, śmierć
Diagnoza
Wyżej wymienione objawy są istotnym wskazaniem, że może rozwijać się kwasica ketonowa. Glikemia powyżej >250 mg/dl (14 mmo/l) jest ważnym sygnałem alarmowym.
Najlepiej jest wtedy wykonać test na obecność ciał ketonowych w moczu – testy takie są dostępne na receptę. Zalecamy, aby każdy diabetyk miał test na obecność ciał ketonowych w domowej apteczce. Istnieją również gleukometry, które oprócz poziomu glukozy, badają poziom ciał ketonowych we krwi. Niestety, za względu na nich cenę, w Polsce nie są one dostępne.
W przypadku braku testów, należy natychmiast zgłosić się do lekarza, gdyż kwasica może poważnie grozić zdrowi i życiu.
Leczenie
Jeśli występuje wysoka glikemia, należy niezwłocznie skorygować cukier poprzez korekcyjną dawkę insuliny.
W przypadku obecności ciał ketonowych w moczu lub we krwi, należy wypić szklankę niegazowanej wody mineralnej aby uzupełnić płyny i niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
W szpitalu terapia skupia się na wyrównaniu gospodarki elektrolitowej oraz zmniejszeniu poziomu glukozy we krwi. Choremu podawana jest insulina dożylnie oraz roztwory elektrolitowe.
Powikłania
Kwasica ketonowa nieleczona prowadzi do śpiączki cukrzycowej i do śmierci, tak, więc w przypadku objawów, należy jak najszybciej skontaktować się lekarzem.
Czym jest kwasica ketonowa?
Kwasica ketonowa (inaczej cukrzycowa) jest niebezpiecznym powikłaniem cukrzycy, dochodzi do niej, gdy do organizmu nie jest dostarczana odpowiednia ilość insuliny. Nieleczona może prowadzić do śpiączki ketonowej lub nawet śmierci pacjenta, dlatego przy zauważeniu objawów należy natychmiast skierować się do szpitala lub lekarza rodzinnego.
Powikłanie to może występować w każdym typie cukrzycy, jednak najczęściej zdarza się przy cukrzycy typu I i właśnie przy niej jest wyjątkowo niebezpieczna. Szansa śmierci w przypadku kwasicy ketonowej wynosi od 5 do 10%, z tego powodu nie należy lekceważyć jej objawów. Ale jak je rozpoznać, jak wyglądają początki kwasicy cukrzycowej i w jaki sposób udzielić pierwszej pomocy osobie poszkodowanej? Na te pytania odpowiemy w poniższym artykule.
Jak rozpoznać kwasicę – czyli kwasica ketonowa i jej objawy
Pierwsze objawy kwasicy ketonowej swoją postacią przypominają zwykłe zatrucie pokarmowe. Większość chorób ma to do siebie, że na początku wydają się zupełnie niegroźne i łatwo jest je pomylić z mało niebezpiecznymi dolegliwościami. Z tego powodu nie należy lekceważyć żadnych objawów i sprawdzać stan swojego zdrowia na wszelki wypadek, tyczy się to przede wszystkim osób podatnych na niebezpieczne powikłania, w tym cukrzyków.
Jeśli zauważysz bóle brzucha oraz nudności, powinna zapalić Ci się lampka ostrzegawcza. Wiadomo, że każdemu zdarza się czasem gorzej poczuć, nie jest to powodem do paniki – jeśli jednak do zwyczajnych objawów dołączą wymioty – natychmiast udaj się do lekarza. Kolejnym objawem kwasicy, które łatwo przeoczyć jest odwodnienie. Suchość w gardle, częste bóle głowy, ogólne osłabienie i częste oddawanie moczu mówi jednoznacznie, że Twój organizm jest odwodniony. Warto zastanowić się z jakiego powodu i czy z Twoim ciałem nie dzieje się przypadkiem coś złego.
Leczenie kwasicy ketonowej. Jak udzielić pierwszej pomocy?
Zdarzają się sytuacje, w których osoba chora nie jest w stanie samodzielnie dotrzeć do szpitala i muszą poczekać na przyjazd pogotowia ratunkowego. W takim przypadku należy pomóc poszkodowanej osobie i udzielić jej niezbędnej pierwszej pomocy. Jak ona wygląda? Jeśli chory stracił przytomność, należy standardowo ułożyć go w pozycji bezpiecznej. W przypadku, gdy poszkodowany jest przytomny, trzeba zapewnić mu dostęp do wody z cytryną, należy podawać mu ją w małych ilościach, aby nie spowodować wymiotów.
Gdy pacjent dotrze do szpitala, poddany jest leczeniu. Pierwszym i najważniejszym krokiem jest uzupełnienie insuliny, która jest głównym sprawcą kwasicy ketonowej. Następnie wyrównuje się glikemię chorego. Lekarze dbają również o odpowiednie nawodnienie i poziom elektrolitów w organizmie i wyrównują zaburzenia kwasowo-zasadowe.
Śpiączka ketonowa jest niebezpieczna dla życia pacjenta
Gdy ciała ketonowe zaczynają negatywnie wpływać na działanie mózgu, dochodzi do zaburzeń świadomości, których następstwem jest śpiączka ketonowa. W takim przypadku wymagana jest natychmiastowo interwencja lekarza, pacjent powinien być pod stałą opieką i obserwacją, w ten sposób można uniknąć śmierci spowodowanej kwasicą ketonową.
Podczas śpiączki cukrzycowej lekarze monitorują ciśnienie tętnicze oraz częstotliwość oddechów. Poziom cukru jest stale wyrównywany, dodatkowo uzupełnia braki elektrolitów i stara się zrównoważyć zaburzenia kwasowo-zasadowe.
